مقدمه ای بر طب فیزیکی و توانبخشی :
 
طب فيزيكي و توانبخشي (Physical Medicine & Rehabilitation)  به عنوان يك تخصص پزشكي از اواخر دهه چهل شمسي وارد ايران شد و تا سالهاي آغازين دهه پنجاه بصورت پراكنده، در شهر هاي مختلف كشور شاهد حضور پزشكان متخصص طب فيزيكي و توانبخشي كه اصطلاحاً فيزياتريست (Physiatrist) ناميده مي شوند، بوده ايم.
سرآغاز و تاريخچه اين رشته به اوايل دهه 1940 ميلادي بر مي گردد كه به دنبال تبعات و معلوليت هاي شديد حاصله در ميان بازماندگان جنگ جهاني دوم و ضايعات صعب العلاج آنها، انگيزه پايه گذاري چنين رشته اي در طب ايجاد گشته و سرانجام در اواخر سال 1947، از طرف هيئت بورد متخصصين آمريكا به عنوان يك رشته از ميان 24 رشته تخصصي پزشكي پذيرفته شد.
در نهايت با توجه به نياز جامعه و حيطه عملكرد اين رشته، اولين دوره آموزش دستياري از سال 1373 در دانشگاه علوم پزشكي تبريز توسط آقاي دكتر محمد صادق صديق مستوفي راه اندازي گرديد.
با توجه به رشد كمي جمعيت و زياد شدن ميانگين طول عمر و شيوع بيماريهاي غيرواگيردار از يك سو و نيز افزايش معلوليت ها بدليل ازدياد حوادث و همچنين توجه به كيفيت زندگي و افزايش فعاليتهاي ورزشي از سوي ديگر و نيز توزيع جمعيت جوان به همراه روند رو به افزايش جمعيت سالمند در ايران، به نظر مي رسد طب فيزيكي و توانبخشي يكي از مورد نيازترين رشته هاي تخصصي در كشور ما باشد.
 
Physiatrists Practice Setting :
عملكرد فيزياتريست ها مي تواند هم در بخش هاي بستري بيمارستاني (inpatient) و هم در كلينيك هاي سرپايي (outpatient) باشد.
يعني در مورد اول زماني با فيزياتريست مشاوره مي شود كه بيمار به نقطه اي از ثبات باليني رسيده باشد كه درمانهاي مديكال و مراقبتهاي نرسينگ بيشتري را نمي طلبد اما شايد قادر به انجام فعاليتهاي روزمره شخصي (self care) و موبيليتي نباشد كه بتواند با استقلال رهسپار منزل گردد. در اينجاست كه سرويس هاي توانبخشي اعم از بستري و سرپايي و سرويس هاي خانگي در ايجاد اين استقلال عمل و بازگرداندن فانكشن بيمار نقش موثري ايفا مي نمايند.
پهنه وسيع خدمات out patient در درمان اختلالات عضلاني- اسكلتي- عصبي ذیلاً ذكر خواهد شد.
همچنين لازم به يادآوري است كه خدمات بستري در مراكز تخصصي توانبخشي علاوه بر مراكز جنرال در كشورهاي پيشرفته دنيا مهيا است همچون مركز توانبخشي TBI ، مركز SCI ، مركز سالمندان و ...در بخش تخصصی امام رضا نیز بخش توانبخشی استروک به تازگی افتتاح و تجهیز گردیده و به طور اختصاصی جهت بیماران سکته مغزی و استروک فعالیت چند منظوره توانبخشی، کار درمانی و گفتار درمانی را به عهده دارد.
در واقع نقش موفق يك فيزياتريست توانايي تركيب همگي اين اطلاعات، با تمركز بر معاينه طبي و فانكشنال و در نهايت رسيدن به يك تشخيص هماهنگ با يافته هاي باليني و بازسازي يك برنامه جامع درماني/ توانبخشي است.
اينك به معرفي اختصاري گروه طب فيزيكي و توانبخشي دانشگاه علوم پزشكي تبريز مي پردازيم:
اين دپارتمان در حال حاضر از 8 نفر عضو هيات علمي شامل 3 نفر استاد، 2 نفر دانشيار و 3 نفر استاديار تشكيل شده است. آموزش دوره دستياري در اين رشته به روال كل كشور 3 سال مي باشد. حدود 18 نفر رزيدنت طب فيزيكي و توانبخشي ، به طور متوسط هر سال 6 نفر مشغول تحصيل و طي دوره رزيدنتي مي باشند.
ضمناً چرخه هاي آموزشي براي دانشجويان پزشكي در نظر گرفته شده است كه باعث آشنايي با اصول مقدماتي و باليني اين رشته در ميان دانشجويان مي گردد.
در حال حاضربخشهاي باليني اين دپارتمان در مراكز آموزشي درماني امام رضا (ع)، شهدا، سينا، شهيد مدني و كودكان تبريز با حضور مستمر يک يا دو نفر عضو هيا ت علمي متمركز است.
 
اعضاي هيئت علمي مستقر در بخش توانبخشی بیمارستان امام رضا:
  • دكتر بینا افتخارسادات: مدير گروه- استاد طب فیزیکی و توانبخشی
  • دكتر فريبا اسلاميان: دانشیار-متخصص طب فیزیکی و توانبخشی- رئیس بخش- معاون آموزش تخصصي گروه
  • دکتر سید کاظم شکوری: استاد - متخصص طب فیزیکی و توانبخشی- رئیس مرکز تحقیقات طب فیزیکی و توانبخشی
  • دكتر علیرضا پیشگاهی: استادیار- متخصص طب فیزیکی و توانبخشی-  معاون آموزش پزشکي عمومي
  • دکتر محمد رهبر: استادیار- متخصص طب فیزیکی و توانبخشی
  • دکتر يعقوب سالک زماني : دانشیار- متخصص طب فیزیکی و توانبخشی – مدیر قسمت توانبخشی استروک
  • دکتر ندا دولتخواه: استادیار- متخصص تغذیه بالینی- مدیر مرکز تحقیقات طب فیزیکی و توانبخشی
 
محل استقرار دفتر گروه: بيمارستان امام رضا (ع)- بخش طب فيزيکي و توانبخشي
تلفکس دفتر گروه: 33373967 – 041
                 33371134-041
منشي گروه: شبنم فرشداران
 
 
فعالیتهای ارائه شده در مرکز طب فیزیکی و توانبخشی بیمارستان امام رضا:
 
بخش طب فیزیکی:
  • مرکز الکترودیاگنوزیس یا نوار عصب و عضله سیستم محیطی ((EMG / NCS: جهت تشخیص بیماریهای نوروماسکولر از قبیل نوروپاتی ها، میوپاتی ها، رادیکولوپاتی هاو ...
  • نوار سیستم اعصاب مرکزی: شامل پتانسیل های برانگیخته بینایی ، شنوائی و سوماتوسنسوری (VEP,ABR,SEP)
  • تزریقات داخل مفصلی: جهت آرتروز زانو و شانه ، تاندونیت ، کپسولیت چسبنده ، انگشت ماشه ای و ...
  • طب سوزنی (acupuncture)و بیوفیدبک تراپی: جهت درمان سندرم درد مایوفاشیال گردن و پشت و کمرو اسپاسم های موضعی عضلات
بخش توانبخشی:
  • توانبخشی بیماریهای نورولوژیک شامل واحد توانبخشی استروک (Stroke rehabilitation unit)که  به دو صورت توانبخشی بستری در حین بستری بیمارستانی و به صورت توانبخشی سرپایی پس از ترخیص بیمار انجام می گیرد.
  • توانبخشی ارتوپدیک : جهت بیماران پس از شکستگی ها ، تعویض مفصل هیپ وزانو و پس از جراحی دیسک ستون فقرات
  • آنالیز پاسچرال و آنالیز ترکیب بدنی : برای تشخیص دفورمیته های اسکلتی و اختلالات ترکیب بدنی و وزن بیماران و برنامه ریزی درمانی جهت این اختلالات شامل پای پارانتزی (ژنوواروس )، پای ضربدری (ژنووالگوس)، کف پای صاف (Flat foot)، انحنا و کج پشتی (کیفوز و اسکولیوز)
  • تجویز ارتز و پروتز: جهت بیماران ناتوان و بیماریهای صعب العلاج و همچنین دفورمیته های اسکلتی که در بالا ذکر شد.
  • کاردرمانی: جهت بازگرداندن قدرت فانکشنال و کیفیت زندگی در بیماران دچار اختلالات نورولوژیک
  • گفتار درمانی: در بیماران استروک دچار اختلالات تکلم و ارتباطی 
زمینه های پژوهشی:
 
  • تحقیق درمانهای مکمل: از قبیل تزریق فراورده های مشتق از پلاکت یا PRP، هیالورونیک اسید و پرولوتراپی در درمان آرتروز مفاصل و سایر اختلالات موسکولواسکلتال
  • تأثیر سایر مودالیته های طب مکمل از قبیل طب سوزنی، dry needling دردرمان سندرم درد مایوفاشیال و فیبرومیالژیا
  • درمانهای توانبخشی جدید از قبیل اسب درمانی در درمان کودکان فلج مغزی و بیماران کمردرد مزمن
  • تأثیر روشهای توانبخشی نورولوژیک در بیماران استروک و بیماریهای نورودژراتیو مغزی و بیماران قطع نخاعی
  • تأثیر مودالیته فشارنده متناوب خارجی (EECP)در بیماران ایسکمیک قلبی
  • کاربرد مودالیته های جدید فیزیوتراپی
  •  اولتراسوند موسکولواسکلتال جهت تشخیص و تزریق تحت گاید
  • کاربرد طب سنتی و اثربخشی گیاهان دارویی ، دانه های خوراکی و موضعی در درمان اختلالات عضلانی اسکلتی و نوروماسکولر
 
 
 
  • نوشته شده
  • توسط مریم حسن خانی
  • ویرایش شده
  • توسط مریم حسن خانی
  • تعداد بازدید : 2200