تاریخ : يکشنبه 16 مرداد 1401
کد 562

دکتر سحر رضائی از گروه طب هسته ای بیمارستان امام رضا(ع) تبریز

طراحی و ساخت پلت فرم حرکتی برای شبیه سازی حرکت تنفسی بیماران ریوی
 
 در حــال حاضــر کاربــرد روش تصویربــرداری فلــورو دی اکســی گلوکــز پــت/ ســی تــی 1 در انکولــوژی به منظــور تشــخیص تومــور، افتــراق میــان تومورهــای خوش خیــم و بدخیــم، تعییــن میــزان پیشــروی بیمــاری، تشــخیص عــود مجــدد پــس از درمــان، ارزیابــی پاســخ بــه درمــان و طراحــی درمــان در رنــج وسـیعی از سـرطانها ازجملـه سـرطان ریـه افزایش یافتـه اسـت.

در ایـن روش تصویربــرداری ارزیابــی تومورهــای ریــوی بــه ســایز، شــکل، موقعیت یابــی و ً میـزان جـذب مـاده رادیواکتیـو وابسـته اسـت کـه معمـولا به منظـور اطمینـان از صحـت ارزیابـی بصـری تصاویـر پـت/ سـی تی و افتـراق تومورهـای خوش خیـم و بدخیـم انـدازه کمـی جـذب مـاده رادیواکتیـو نیـز محاسـبه می شـود.

 در حالـت کلــی، تمامــی مطالعــات انجام شــده در زمینــه کمی ســازی تصاویــر پــت نشــان می دهـد پـت در تومورهـای ریـوی بـه سـبب آرتیفکـت حرکتـی ناشـی از تنفـس دچــار محدودیــت اســت به طوری کــه ایــن محدودیــت ســبب ایجــاد خطــا در کمی ســازی تصاویــر پــت به ویــژه در ضایعــات کوچــک و کــم جــذب می شــود .

در ایـن راسـتا مطالعـات انجام شـده نشـان می دهـد آرتیفکـت حرکـت تنفسـی کــه یکــی از منابــع اصلــی خطــا در کمی ســازی تصاویــر پــت به ویــژه در ناحیــه قفســه ســینه میباشــد، ســبب جابه جایــی 23-6 میلی متــری تومورهــای ایــن ناحیــه به ویــژه در قســمت ریــه می شــود. تاکنــون روشهــای بســیاری بــرای کاهـش محـوی حرکتـی ارائه شـده اسـت کـه متداولتریـن روشهـای اصـلاح، بـر مبنـای اسـتفاده از پـت و/ یـا سـی تی نام گـذاری شـده اسـت کـه ایـن روشهـا بــه ســبب اینکــه تمامــی سیســتم های تصویربــرداری پــت/ ســی تی در دنیــا مجهــز بــه روش گام گــذاری نیســتند دارای محدودیــت میباشــند. بــه همیــن سـبب در مطالعـه حاضـر بـرای اصـلاح آرتیفکـت حرکتـی، از روش هـای مبتنـی بـر دکانولوشـن (بـدون گام گذاری شـده)  اسـتفاده گردیـد.

در ایـن راسـتا جهـت ارزیابـی الگوریتـم پیشـنهادی و تعییـن عملکـرد آن، از فانتـوم NEMA اسـتفاده شـد (شـکل 1 .) به منظـور جمـع آوری اطلاعـات، تصویربـرداری یک بـار در حالـت ایسـتا و بـار دیگـر در حالـت پویـا انجـام گرفـت. لازم بـه ذکـر اسـت از پلـت فـرم متحـرک بـرای شبیه سـازی حرکـت تنفسـی اسـتفاده گردیـد. پلـت فـرم متحـرک، ابــزاری اســت کــه به طــور متــداول به منظــور شبیه ســازی حرکــت تنفســی و ایجــاد تصویــر محوشــده در مطالعــات فانتومــی مورداســتفاده قــرار می گیــرد .

باتوجه بــه عــدم وجــود ایــن پلــت فــرم در ایــران به منظــور ارزیابــی الگوریتــم پیشـنهادی و تعییـن عملکـرد آن، پلـت فرمـی مشـابه بـا پلـت فـرم اسـتاندارد طراحـی و سـاخته شـد. شـکل (2 )طـرح کلـی پلـت فـرم متحـرک در نرم افـزار   Work Solid را نشــان میدهــد. جنــس ایــن پلــت فــرم پلکســی گلاس بــوده و به گونــه ای طراحــی شــده اســت کــه در فانتــوم موردنظــر حرکتــی بــا پروفایل هــای سینوســی ایجــاد کنــد.

قابلیــت ایــن پلــت فــرم در شبیه ســازی حرکــت در چنــد جهــت اجــازه میدهــد تــا فانتــوم عــاوه بــر جابه جایــی در جهـت inferior- superior   یـک حرکـت هیسـتریدی جانبـی بـا دامنـه یـک ســانتی متر نیــز داشــته باشــد. بــا اســتفاده از ایــن پلــت فــرم میتــوان حرکــت تنفســی بیمــاران ریــوی را بــا فرکانس هــای متفــاوت شبیه ســازی کــرد.

در جــدول (1) مشــخصات پلــت فــرم متحــرک به طــور خلاصــه ذکرشــده اســت.
 پلـت فـرم متحـرک در سـال 1397 در طـی طرحـی کـه توسـط دانشـگاه علـوم پزشـکی تهـران حمایـت می شـد بـا هزینه بالغ بـر 400 دلار در طی 6 مـاه طراحی و سـاخته شـد و هـم اکنـون در مرکـز تحقیقـات تصویربـرداری سـلولی و مولکولـی بیمارســتان امــام خمینــی و نیــز بیمارســتان مســیح دانشــوری تهــران به منظــور اهــداف پژوهشــی مورداســتفاده قــرار میگیــرد. الزم بــه ذکــر اســت هزینــه خریــد معــادل خارجــی ایــن پلــت فــرم متحــرک بالــغ بــر 10000 دلار می باشــد.