به گزارش روابط عمومی مرکز آموزشی و درمانی امام رضا (ع) تبریز، پنجم اردیبهشت (25 آوریل ) مصادف است با  روز جهانی مقابله با بیماری مالاریا، اگر چه این بیماری در ایران و در منطقه آذربایجان شیوع ندارد و حتی به صورت موردی هم در سال‌های اخیر مشاهده نشده است اما برخی مواقع این بیماری در مناطق جنوبی ایران دیده می‌شود.

به لحاظ اهمیت بیماری و نیز اطلاع‌رسانی در مورد این بیماری و نیز راه‌های انتقال و شیوع آن گفت‌وگویی داشتیم با مهدی حق‌دوست متخصص بیماری‌های عفونی و تب‌دار، استادیار گروه بیماری‌های عفونی و رئیس آی سی یو عفونی دانشگاه علوم پزشکی تبریز که در ادامه می‌آید.

مهدی حق‌دوست در توضیح اینکه بیماری مالاریا چیست و چگونه در بدن انسان ایجاد می‌شود، می‌گوید: مالاریا یک بیماری است که توسط یک انگل ایجاد می‌شود و این انگل از طریق نیش پشه آلوده به انسان‌ها منتقل می‌شود. افرادی که مالاریا دارند، معمولاً احساس ناخوشی می‌کنند و تب بالا و لرز دارند. وی میزان مرگ و میر ناشی از این بیماری را تقریبا بالا دانسته و اظهار داشت: با وجود برنامه‌هایی که برای کنترل این بیماری از سوی سازمان بهداشت جهانی و کشورهای مختلف انجام گرفته باز هم شاهد تلفات ناشی از ابتلای افراد به این بیماری هستیم به طوریکه هر ساله در حدود 210 میلیون نفر مبتلا به مالاریا می‌شوند و حدود 440 هزار نفر از این بیماری جان خود را از دست می‌دهند و بسیاری از افرادی که در اثر این بیماری می‌میرند، کودکان خردسال در آفریقا هستند.

این متخصص بیماری‌های عفونی در خصوص مناطق آب و هوایی  شیوع این بیماری افزود: با اینکه این بیماری در آب و هوای معتدل غیرمعمول است، اما مالاریا هنوز در کشورهای استوایی و نیمه استوایی رایج است. مسوولان جهانی بهداشت در تلاش برای کاهش میزان شیوع مالاریا از طریق توزیع شبکه‌های بسیط‌تر برای کمک به محافظت از مردم در برابر گزش پشه در هنگام خواب هستند.

وی با اعلام اینکه باید علائم بیماری مالاریا از سوی افراد جدی گرفته شود، ادامه داد: تب و لرز، سردرد، تهوع و استفراغ ، درد و خستگی ماهیچه‌ای، عرق، درد شکم و سینه و سرفه از مشخصه‌های بارز این نوع بیماری هستند.

حق‌دوست یادآور شد: برخی از افرادی که مبتلا به  مالاریا می‌شوند "حملات مالاریا" را نیز تجربه می‌کنند. این حملات معمولاً با تب و لرز آغاز می‌شود و پس از آن تب بالا همراه با تعریق و بازگشت به دمای عادی شروع می‌شود.‌

رئیس آی سی یو عفونی دانشگاه علوم پزشکی تبریز ابراز داشت: علائم و نشانه‌های مالاریا معمولاً در عرض چند هفته پس از گزیده شدن توسط پشه آلوده شروع شده و  انواع مختلفی از انگل مالاریا می‌توانند تا یک سال در بدن بیمار خفته بمانند.
 

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تبریز در خصوص زمان مراجعه به پزشک در صورت بروز نشانه‌های ابتلا به این بیماری گفت: اگر در هنگام زندگی یا پس از سفر به منطقه مالاریاخیز با خطر بالا تب داشتید، با پزشک خود صحبت کنید، انگلی که منجر به مالاریا می‌شود می‌تواند در بدن شما به مدت یک‌ سال نهفته مانده و در فرصت مناسب با تشدید علائم خطر را برای شما جدی و در مواقعی جبران‌ناپذیر کند.
 

علل مالاریا

حق دوست تصریح کرد: مالاریا از نوعی انگل میکروسکوپی ناشی می‌شود، این انگل به طور معمول از طریق پشه آنوفل منتقل می‌شود.

وی اضافه کرد: پشه با تغذیه فردی که مبتلا به مالاریا است، آلوده شده و انگل بیماری را از طریق نیش زدن به انسان  انتقال می‌دهد.

حق‌‌دوست یادآور شد: زمانی که این انگل‌ها وارد بدن شما می‌شوند، به کبد شما رفته و می‌تواند تا یک‌سال در کبد بیمار به صورت نهفته مانده و اگر پشه غیر آلوده در این مرحله شما را نیش بزند، آلوده به انگل‌های مالاریا خواهد شد و می‌تواند آن را به افراد دیگر سرایت دهد. 

وی افزود: از آنجا که انگل‌های مالاریا سلول‌های خون قرمز را تحت تاثیر قرار می‌دهند، افراد می‌توانند مالاریا را از قرار گرفتن در معرض خون آلوده بگیرند، این بیماری از مادر به فرزند متولد نشده و تنها از  طریق تزریق خون و یا با به اشتراک‌گذاری سرنگ‌های استفاده شده برای تزریق موادمخدر می‌تواند انتقال یابد.
 

عوامل خطر مالاریا

بزرگ‌ترین عامل خطر برای گرفتن مالاریا، زندگی کردن یا بازدید از مناطقی است که در آنجا این بیماری شایع است.

وی در خصوص مناطق شیوع این بیماری گفت:کشورهای آفریقایی جنوب صحرای بزرگ، شبه قاره آسیایی، گینه نو، جمهوری دومینیکن، و هاییتی مناطقی هستند که در آنها شیوع این بیماری بالاست.
 

پیشگیری از مالاریا

این متخصص بیماری‌های عفونی با تاکید بر رعایت موارد  محافظت از خود در برابر گزش پشه ناقل مالاریا افزود: پوست خود را بپوشانید. شلوار و پیراهن آستین بلند بپوشید، می‌توانید از اسپری
دافع حشرات بر روی پوست و لباس خود استفاده کنید.
 

طب پیشگیرانه مالاریا

حق‌دوست استفاده از داروهای پیشگیرانه را بسیار موثر دانسته و ابراز داشت:به طور کلی، داروهایی که برای پیشگیری از مالاریا وجود دارند، همان داروهایی هستند که برای درمان این بیماری به کار می‌روند. پزشک شما باید، بداند که چه زمانی و به کجا سفر خواهید کرد تا بتواند به شما کمک کند، ریسک ابتلا به عفونت را ارزیابی کرده  و در صورت لزوم دارویی را تجویز کند که بیشتر روی نوع انگل مالاریایی که معمولاً در آن منطقه یافت می‌شود، کارساز باشد.
 

تشخیص مالاریا

برای تشخیص مالاریا، پزشک شما احتمالاً سابقه پزشکی‌تان را بررسی می‌کند، یک تست فیزیکی انجام می‌دهد و تست‌های خون را برایتان ترتیب می‌دهد. تنها راه تائید تشخیص مالاریا هستند. تست‌های خون مشخص، می‌توانند با نمایش دادن این موارد به پزشک‌تان کمک کنند.
 

درمان بیماری مالاریا

مالاریا با داروهای تجویز شده برای کشتن انگل درمان می‌شود. انواع داروها و طول درمان با توجه به موارد شدت بیماری، نوع انگل، سن بیمار و احتمال بارداری در مادران  متفاوت خواهند بود.