آيين نامه اجرايي قانون انطباق
فصل اول : بخش هاي زنان و زايمان و اتاق عمل
بخش يك: محيط فيزيكي
ماده 1- تفكيك كامل اتاق هاي رختكن آقايان از خانم ها (قبل از خط امان) اعم از پزشك ،پرستار و خدمه ، مي بايست حتي المقدور اتاق هايي انتخاب گردد كه به ساير فضاي اتاق هاي عمل اشراف نداشته باشد و افراد بتوانند هنگام تعويض لباس كليه شئونات اخلاقي و اسلامي را رعايت نمايند( بستن در ، كشيدن پرده و يا كركره ها)
ماده 2- تفكيك كامل اتاقهاي غذاخوري ، چايخوري آقايان از خانمها در كليه ساعات شبانه روز(اعم از پزشكان، پرستاران و كادر خدمات)
ماده 3- مجزا نمودن اتاق هاي دستشويي (اسكراب) خانم ها از آقايان با توجه به تفاوت هاي فيزيكي ساختمان ها با ابتكار عمل لازم در حد مقدورات از قبيل استفاده از پرده پاراوان
بخش دو: پوشش كاركنان و بيماران
ماده 4- پوشش كاركنان مرد :
پوشش كاركنان مرد اتاق عمل اعم از پزشك ، پرستار و خدمه مي بايست طبق ضوابط تعيين شده زير ، با رنگ هاي مناسب تهيه گردد.
الف) شلوار بلند تا مچ پا با گشادي مناسب كه مچ آن به تناسب تنگ تر باشد ( حداقل 15 سانتي متر) ب- قد پيراهن تا روي باسن با گشادي مناسب- قد آستين تا 10 سانتيمتر بالاتر از آرنج د- يقه گرد ( كاملا دور گردن ) با شكافي بطول 15- 10 سانتيمتر در جلو كه تقريبا با سنجاقي 5 سانتي متر روي هم قرار گيرد ه- كلاه مناسب بطوري كه تمام سر و موها را بپوشاند و- كفش مخصوص اتاق عمل ( پوتين با رنگ سفيد) استفاده شود.
تبصره (1): به منظور رعايت كامل اصول بهداشتي ، آقاياني كه محاسن دارند، از ماسك هاي بزرگ تر كه پوشش لازم را ايجاد مي نمايد استفاده نمايند.
ماده 5- پوشش كاركنان زن:
پوشش خانم ها در اتاق عمل و اتاق زايمان اعم از پزشك ، پرستار و كادر خدمات مي بايست با شرايط تعيين شده زير تهيه گردد الف- شلوار بلند با گشادي مناسب كه مچ پاي آن به تناسب تنگ تر باشد ( حداقل 15 سانتي متر) ب- مانتو گشاد و بلند تا سر زانو ج- قد آستين تا مچ و سر مچ ها مي بايست بصورت كشباف جمع شود.د-يقه گرد(دور گردن با شكافي 10 – 15 سانتي متر در جلو كه با سنجاقي 5 سانتي متر روي هم قرار گيرد) ه- مقنعه به رنگ مناسب تا روي سينه كه با دكمه هاي مانتو ثبت شود.و- جوراب سفيد ضخيم و ساده ز- كفش مخصوص اتاق عمل (پوتين با رنگ سفيد) استفاده شود
ماده 6- پوشش بيماران مرد:
جهت بيماران مرد بايد از گان و كلاه و يا سربند كه تمام موها ي شان را بپوشاند استفاده شود.
ماده 7- پوشش بيماران زن :
جهت بيماران از گان و روسري بزرگ و مناسب كه گردن و سينه هاي آنان را كاملا بپوشاند استفاده شود.
تبصره (2): كليه بيماران بايد در تمام مراحل عمل ( باستثناي مواقع ضروري) با ملحفه يا شان عمل پوشانيده شوند.
بخش سه: روش اجرايي
يك: بيماران
ماده 8- بيمار بايد با پوشش كامل مطابق ماده 7-6 توسط پرستار و بيماربر بخش با آمادگي كامل جسمي به پرستار اتاق عمل تحويل شود.
ماده 9- پرستار اتاق عمل ضمن رعايت كليه مقررات مربوطه و پس از گرفتن آگاهي هاي لازم به منظور حمايت روحي و معطوف نمودن توجه بيمار به معنويات و اتكال به خداوند و جلب اعتماد بيمار در مورد انجام خواسته هايش او را براي انجام عمليات هوشبري با رعايت موازين شرعي آماده مي سازد.
ماده 10- انتقال بيمار بر روي تخت عمل بوسيله پوشش هاي برزنتي با ميله هاي متحرك و يا توسط پارچه ( ملحفه) انجام پذيرد.تا از تماس مستقيم پرسنل اتاق عمل با اعضاي بدن بيمار پيشگيري گردد.
ماده 11- در صورتي كه بيمار احتياج به سوند مثانه دارد مي بايست الزاما افراد همگن عمل سونداژ را انجام دهند. اكر فرد همگن وجود نداشته باشد لازم است توسط خود پزشك انجام شود.
ماده 12- در مورد بيماراني كه لازم است از دستگاه مانيتورينگ استفاده نمايند، .بايد عمل گذاشتن الكترودها در مورد بيماران حتي الامكان بوسيله پرسنل همگن انجام شود.
ماده 13 – تنظيم وضعيت بيمار ( Positioning ) حتي المقدور با كمك پرسنل همگن انجام شود.
ماده 14- هنگام تنظيم وضعيت بيمار و يا پرپ كردن كه بدن بيمار در معرض ديد قرار مي گيرد الزاما بايد افرادي كه حضور آنان ضروري نيست از اتاق خارج شوند.
ماده 15- نواحي تناسلي بيماران هنگام تنطيم وضعيت بوسيله ( شان، حوله، پد،گاز) پوشانيده شود.
ماده 16- در هنگام پرپ كردن پوشانيدن كليه اعضاء بدن بيمار باستثناي موضعي كه لازم است پرپ شود كاملا الزامي است و اين عمل حتي الامكان توسط سير كولر همگن انجام شود.
ماده 17- پرستار اسكراب در مورد اعمال جراحي نواحي تناسلي همگن انتخاب گردد و از حضور مستخدمين و پرسنل غير بهداشتي و درماني غير همگن جلوگيري شود.
ماده 18- پس از اتمام عمل جراحي و پانسمان محل عمل و برداشتن شان ها بيمار پوشيده شود و پس از اتمام عمليات هوشبري ، بيمار با پوشش كامل و رعايت مفاد ماده 10 بر روي برانكارد به اتاق ريكاوري منتقل گردد.
ماده 19- مراقبت و كنترل بيمار در اتاق ريكاوري با توجه به حالاتش ( بيقراري و هذيان) حتي الامكان توسط پرستاران همگن ( به ويژه در مورد بيماران زن) انجام پذيرد.
ماده 20- انتقال بيماران زن از اتاق ريكاوري به بخش حتما بايد به همراهي يك نفر از كادر پرستاري همگن انجام شود.
دو: كاركنان زن
ماده 21- رعايت پوشش كامل اسلامي ( مانتو، شلوار،مقنعه، جوراب ضخيم و ساده) براي كليه پرسنل اتاق عمل اعم از پزشك ، پرستارو كادر خدمات كاملا الزامي است. استفاده از هر گونه زينت آلات و لوازم آرايش و مواد معطر و همچنين داشتن ناخن بلند و استفاده از برق ناخن اكيدا ممنوع مي باشد.
ماده 22- رفتار و گفتار همكاران زن بايستي بسيار متين و موقر و در حدود انجام وظايف محوله با رعايت كامل شئونات اسلامي مي باشد.
ماده 23- با توجه به اينكه هنگام اسكراب كردن قسمتهايي از دست كه نبايد در معرض ديد نامحرم قرار گيرد بالاجبار بايستي شسته شود. همكاران زن اعم از پزشك و پرستار بايستي در محل هاي پوشيده و دور از نگاه نامحرم ( بستگي به موقعيت فيزيكي اتاق عمل دارد) اسكراب نمايند و آستين استريل را پوشيده و با رعايت موازين شرعي وارد اتاق عمل شوند.
ماده 24- كمك كردن به جراح و كمك جراح و پرستار زن ( بستن بندهاي گان، دادن نوشيدني، خشك كردن عرق، مرتب كردن ماسك و مقنعه) به عهده همكاران زن مي باشد.
ماده 25- رعايت شئونات اسلامي در حين انجام اعمال جراحي ( رفتار و گفتار) كاملا الزامي است.
سه : كاركنان مرد
ماده 26- رعايت كامل پوشش اسلامي طبق ماده 4 براي كليه پرسنل اتاق عمل اعم از پزشك ، پرستار و كادر خدمات كاملا الزامي است.
ماده 27- كمك كردن به جراح و كمك جراح و اسكراب مرد ( از قبيل بستن بندهاي گان، دادن نوشيدني خشك كردن عرق و مرتب كردن ماسك ) به عهده كاركنان مرد مي باشد.
ماده 28- رفتار و گفتار همكاران مرد بايد در محدوده انجام وظايف محوله و با رعايت كامل شئونات اسلامي باشد.
ماده 29- از بكار گماردن خدمه مرد در اتاقهاي قبل از زايمان (Labor-Room ) ، زايمان و بعد از زايمان بايد خودداري شود و انجام امور مربوط به بيماران به عهده خدمه زن كه از نيروي جسماني بيشتري برخوردار هستند واگذار گردد.
تبصره سه: چون جايگزيني خدمتگزاران مرد فعلي بخش هاي مذكور با خدمه زن مستلزم بكارگيري نيروهاي تازه مي باشد لذا لازم است حداكثر تا پايان سال جاري و با جابجايي هاي مقدور به اين مهم مبادرت گردد.
ماده 30- مواد فوق الذكر به منظور رعايت موازين شرع مقدس اسلام در اتاق هاي عمل و اتاق زايمان تنظيم گرديده و بكار نبردن كلمات اتاق زايمان در جايگاههاي خاصي صرفا به منظور رعايت اختصار كلمه مي باشد.
ماده 31- نظارت و كنترل بر حسن اجراي مفاد اين آيين نامه به عهده سرپرستار اتاق عمل و دفاتر پرستاري و رياست بيمارستانها و نهايتا حوزه معاونت فرهنگي وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكي مي باشد. همچنين نظارت به حسن اجراي اين آيين نامه ها در رابطه با بيمارستانهاي خصوصي در هر استان ، به عهده مدير كل سازمان منطقه اي بهداشت و درمان آن استان مي باشد.
فصل دوم: مربوط به ساير مراكز درماني
مسائل مربوط به راديولوژي
به منظور انطباق مسائل فني و تكنيكي راديولوژي با موازين شرع مقدس لازم است موارد ذيل كاملا رعايت گردد:
در مراكز پرتونگاري (راديولوژي) بايستي تلاش بر انجام پرتونگاري بيماران توسط افراد همگن باشد. برخي از تكنيك هايي كه الزاما بايستي توسط پرسنل همگن انجام شوند عبارتند از:
الف- برخي از تكنيك ها و روش ها كه الزاما بايستي توسط تكنسين و يا كارشناس زن انجام پذيرد: 1- باريم انماي خانم ها 2- ماموگرافي 3- اروگرافي خانم ها 4- هيستروگرافي و سالپنژوگرافي
ب- برخي از تكنيك ها و روش هايي كه الزاما بايستي توسط تكنسين و يا كارشناس مردانجام پذيرد: 1- باريم انماي آقايان 2- اروگرافي آقايان 3- اپيديدموگرافي
ج- پيشنهاد مي گردد در صورتي كه سونوگرافي توسط پزشك غير همگن انجام مي شود يكي از محارم بيمار مربوطه نيز در محل انجام سونوگرافي حضور داشته باشد.
د- جهت انجام راديوگرافي از كليه نواحي بدن استفاده از لباسهاي كتاني و نخي نازك الزامي است.
ه- در صورتي كه در يك راديولوژي تعداد پزشكان و تكنسينهاي زن و مرد به حد كافي باشد، راديوگرافي بيماران زن الزاما بايستي توسط پزشك و تكنسين زن انجام شود و همچنين راديوگرافي بيماران مرد الزاما بايستي توسط پزشك و تكنسين مرد انجام پذيرد. در راديولوژي ها اختلاط پرسنل زن و مرد بايستي به حداقل كاهش يابد.
مسائل مربوط به امور فني فيزيوتراپي
اصل كلي: نظر به ضرورت رعايت حدود شرعي در معاينات بيماران و ارائه خدمات درماني توسط گروه همگن بايستي جهت گيري و برنامه ريزي ها به صورتي باشد كه به تدريج به اصل مذكور جامه عمل پوشيده شود.
1- معاينه و درمان بيماران در صورتي كه در مركز درماني به تعداد كافي تراپيست زن و مرد وجود داشته باشد بايستي توسط كادر درماني همگن انجام پذيرد.
2- در صورت ضرورت درمان توسط كادر غير همگن ، پوشش نواحي غير ضروري جهت درمان الزامي است و در موارد درمان با دستگاه دياترمي ، اعمال درمان در موضع بايستي با پوشش ملحفه انجام پذيرد.
3- در موارد تمرين درماني استفاده از دستكش توسط كادر درماني غير همگن ضروري است.
4- در موارد درمان بيماران زن توسط تراپيست مرد ، وجود يكي از محارم بيمار در كابين درمان الزامي است.
5- مسئوليت اجراي اين آيين نامه در مراكز دولتي به عهده مديريت واحد مربوطه و در مراكز خصوصي به عهده مديريت موسسه خصوصي است.
مسائل مربوط به الكترو كارديوگرافي ECG
كليه درمانگاه ها، كلينيك ها و بيمارستان ها موظند كه افرادي را جهت انجام ECG تربيت نمايند به طوري كه ECG بيماران زن توسط خانم ها و ECG بيماران مرد توسط آقايان انجام شود.
تذكر:
1- رعايت موضوع فوق در كليه ساعات شبانه روز الزامي است.
2- مكان انجام ECG طوري بايد انتخاب شود كه محل تردد افراد غير همگن نباشد
مسائل مربوط به آزمايشگاه ها
رعايت نكات ذيل در كليه موارد الزامي است.
1- خون گيري از بيماران الزاما بايستي توسط افراد ذيصلاح همگن انجام شود.
2- خون گيري در بخش بايستي در حفاظ پاراوان و در آزمايشگاه ها نيز در محلي كه افراد غير همگن تردد نداشته باشد انجام گيرد.
3- كليه آزمايشگاه هايي كه تاكنون تاسيس يافته بايستي حتي المقدور محل كار خانم ها و آقايان را از يكديگر مجزا نموده و در خصوص آزمايشگاه هايي كه بعد اين تاسيس مي شوند، پيش بيني و رعايت اين مساله الزامي است.
4- در كليه آزمايشگاه ها بايستي حتي المقدور قسمت انتظار مراجعه كنندگان زن و مرد از يكديگر مجزا باشد.
مسائل مربوط به تزريقات
رعايت نكات ذيل در كليه موارد الزامي است.
1- تزريقات بيماران الزاما بايستي توسط افراد ذيصلاح همگن انجام شود.
2- تزريقات بايستي در حفاظ پاراوان و يا محلي كه مورد تردد افراد غير همگن نباشد انجام شود.
3- رعايت موارد فوق در كليه مراكز تزريقات و پانسمان ، درمانگاه ها، كلينيك ها و بيمارستان ها الزامي است.