روابط امریکا با ایران قبل از انقلاب

گردآورنده : پرویز شفیعی

روابط کشور ایران با کشورهای خارجی که همسایه نبودند تقریبا از زمان صفوی ها شروع شده قبل از آن روابط تجاری بطور طبیعی وجود داشته ولی روابط دولتی از این زمان اغاز شده در دوره های بعدی و در زمان افشار ها وزندیه ها این روابط نیز کماکان ادامه داشت کشورهای استعمار گر به دنبال تاراج ثروت کشورهای در حال توسعه بودند واز نیروی نظامی نیز استفاده میکردند وکشورهای ضعیف را اشغال می کردند .

روابط ایران با این کشورها بدلیل قوی بودن ایران با احتیاط وکاملا با قدرت بود ولی استعمارگران پرتقالی وهلندی با تصرف برخی از جزایر وکشورها برای خود پایگاه هایی درست کرده بودند وبا تضعیف دولت مرکزی ایران به سواحل حمله میکردند .

پرتقالیها در آن ایام جزایر قیس (کیش) و برخی جزایر نظیر هرمز را تصرف نموده بودند و حتي به برخي بنادر نظير بوشهر وبندر عباس نیز حمله نموده وبندر عباس را که آن زمان گمبرون نامیده میشد تصرف كرده بودند.

  شاه عباس صفوی توانست پای پرتقالیها را از ایران کوتاه کند ولی روابط با دیگر کشورها ادامه یافت تا انکه در دوران قاجار کمپانی هند شرقی به کمک انگلستان مناطق وسیعی از اسیا را تصرف نمودند از جمله هندوستان ان زمان که پاکستان و بنگلادش نیز جزوش بود .

در زمان محمد شاه قاجار انگلستان به برخی نقاط خراسان شرقی که اکنون افغانستان نامیده میشود حمله نموده و قبایل افغان را علیه حکومت مرکزی شوراند وچندین بار هرات دست به دست شد تا انکه نهایتا در دوران ناصر الدین شاه افغانستان به کلی از ایران جدا شد روسیه نیز زمان فتحعلی شاه به دنبال تحریک قبایل جوانشیر وخانهای گنجه و اران وشیروان که در زمان استالین نام اذربایجان را به خود اختصاص داد به ایران حمله نمودند جوانشیری ها که در زمان اقا محمد خان قاجار رئيسشان ابراهیم خلیل خان جوانشیر نام داشت چندین بار توسط اولین شاه قاجار قتل عام و تاراج شده بودند و اکنون با قصد انتقام قول همکاری به روسها داده بودند ولی مخالفت مسلمانان آن دیار بخصوص مردم گنجه راه را بر روس ها دشوار ساخته بود چرا که مسلمانان حکومت روسهاي مسيحي را نمی توانستند تحمل کنند با این همه ایران از روسها شکست خورد و در همین زمان انگلیس پای خود را دردربار ایران مستحكم ساخت .

در جریان مشروطه نیز انگلستان سعی داشت افکار غربی را در ایران نفوذ دهد .

نهایتا با روی کار امدن رضا خان میر پنج و کودتای سال 1300 توسط ژنرال آیرون ساید انگلیسی غربی مآب شدن دربار شروع شد ومخالفت با مذهب وتقریبا تشکیل حکومتی لائیک  هم در ایران و هم در ترکیه انگلستان را یکه تاز میدان ساخت حالا دیگر نه حکومت مقتدر قاجار و نه حکومت مقتدر عثمانی وجود نداشتند و هر دو حکومت دست نشانده انگلیس بودند .

در این زمان امریکا نقش زیادی در اورپا و اسیا نداشت چرا که خود جزو مستعمرات انگلیس بود ولی با قیام امریکایی ها به رهبری جورج واشنگتن امریکا توانست به استقلال دست یابد وتدریجا به دلیل داشتن ثروتهای طبیعی و تشکیل ارتش قوی از مهاجرین اروپایی و حمایت ضمنی انگلیس به خاطر وجود اکثریت انگلیسی بخصوص مردم شهرهای ارلئان- يورک- جرسی - کاسل و....که به امریكا مهاجرت نموده وشهرها ی جدیدی با نامهای نیو ارلئان نیویورک نیو جرسی نیو کاسل و....ایجاد کرده بودند توانست به قدرتی جدید تبدیل شود انان ابتدا قسمت هايی از مکزیک را که به تگزاس معروف است تصرف نمودند سپس به ایجاد حکومت دست نشانده در امریکای لاتین پرداختند .

حضور امریکا در جنگ جهانی دوم بدلیل حمله به ‍ژاپن کاملا مشاهده گردید و از همین جا بود که امریکا سعی کرد تا جای در پای انگلیس بگذارد ومیراث خوار زحمات چندین ساله انگلیس و اروپا که توانسته بودند خلافت اسلامی را از بین ببرند و کشورهاي آسیا را تضعیف نمایند شود ولی انگلیس هنوز در ایران نفوذ داشت جنگ جهانی دوم باعث شد که امریکا در آسیا نیز بعنوان پیروز میدان مطرح شود از همین جا بود که تدریجا امریکایی ها در ایران نفوذ نمودند دنیا نیز در این ایام به دو بخش شرق وغرب تقسیم میشد بلوک شرق تابع روسیه یا اتحاد شوروی وبلوک غرب تابع امریکا بودند پیمانهایی نیز نظیر ورشو وناتو بین کشورها بسته شد با تبعید رضا شاه توسط انگلیس به جزیره موریس انگلستان سعی داشت یکی از شاهزادگان قاجار را دوباره به پادشاهی انتخاب نماید ولی هیچ کدام از شاهزاده ها فارسی بلد نبودند و به زبانهاي ترکی یا فرانسه یا زبانی که در آن کشور بودند تکلم میکردند تلاشهای فرمانفرما برای بازگرداندن احمد شاه نیز نتیجه نداشت و نهایتا انگلستان با گرفتن تضمین از محمد رضا فرزند رضا شاه را به پادشاهی انتخاب نمودند محمد رضا پهلوی نیز انصافا سر سپرده خوبی بود و بخوبی از اوامر دولت فخیمه اطاعت مینمود ولی با حضور مصدق السلطنه معروف به دکتر مصدق که از شاهزادگان قاجار بود و ایت الله کاشانی رهبر مذهبی مردم ایران در صحنه سیاست تدریجا دردسرهایی برای انگلستان درست شد و در این زمان شرکت نفت ایران وانگلیس سود سرشاری را روانه این کشور میساخت تجارت تریاک وچای نیز دست انگلستان بود و فروش این محصولات در ایران انحصاری بود از سوم شهریور 1320تا 12 اردیبهشت 1330 برخی دولت های ایران بنا به مصلحت الزاما با سران متفقین متجاوز به ایران مدارا میکردند و برخی مثل قوام السلطنه در برخی ایام به شوروی نیز برگ سبز نشان میداد تا بتواند با عوامل کمونيسم در ایران نیز مبارزه کنند .

در همین ایام با توجه به فساد موجود در ایران دسته ها و احزابی بوجود امدند که برخی از انها مثل فداییان اسلام بسیار مقاوم وسرسخت بودند و افرادی متعصب و بی پروا وبا ایمانی قوی در صحنه ظاهر گردیدند جبهه ای از سرشناسان اجتماعی شامل استادان و کارمندان و نویسندگان وخطیبان نیزبوجود آمدند که به جبهه ملی معروف شد ودو مرد معروف تاریخی یعنی ایت الله کاشانی ودکتر مصدق آن جبهه را رهبری نمودند ترور هژير وزیر دربار و رزم ارا نخست وزیر باعث شد نمایندگان اکثریت دو مجلس 16و17 در مقابل اقلیت کوتاه بیایند و ایت الله کاشانی که در دوران حکومت ساعد وبه دستور رزم آرا با وضع اسفناکی دستگیر وبه خرم آباد تبعید شده بودند وسپس به لبنان تبعید شدند غیابا به نمایندگی مجلس در دوره 16 انتخاب شدند و در دوران حکومت رجبعلی معروف به منصور به ایران عزیمت نمودند استقبال بی نظیر مردم از ایشان باعث تقویت اقلیت مجلس یعنی جبهه ملی گردید ودکتر مصدق با حمایت ایت الله کاشانی موفقیت هایی بدست آورد .

 در سال1329 نفت ملی شد ودر 12 اردیبهشت 1330 دکتر مصدق بدون مشورت با نمایندگان اقلیت وایت الله کاشانی پیشنهاد نخست وزیري را پذیرفت ودر حقیقت دولت مستعجل تشکیل شد در حقیقت مخالفین نهضت ملی شدن نفت میخواستند که او را از مجلس دور کنند شاید زمزمه نخست وزیری سید ضیاالدین طباطبایی نیز باعث این تصمیم عجولانه بوده به هرحال انگلیس و کمپانی نفت با اعتصاب به این مسئله پاسخ دادند و از دادن اطلاعات به استاندار خوزستان که مامور اداره مرکزی شرکت نفت در خرمشهر شده بود خودداری نمودند درسال 1951 میلادی صدور نفت از تمام بنادر متوقف شد .

با ملی شدن صنعت نفت و تضعیف سیاست انگلیس فعالیت امریکا برای بهره برداری از این موقعیت شروع شد استوک وهریمن از سیاستمداران امریکا به ایران امدند .

حزب توده شروع به توطئه میکند ولی دکتر بقایی وایت الله کاشانی این توطئه را خنثی میکنند

ایت الله کاشانی در مصاحبه با استوکس مهردار سلطنتی انگلستان میگوید اگر روش سیاسی انگلیس در ایران و سایر کشورها با تجاوز و تعدی همراه نبود مردم این قسمت از جهان این طور در فشار و فقر نبودند

در این دوران دکتر مصدق که در مجلس از مخالفین دولت بود حالا خود باید پاسخ گو میشد ومخالفان به توطئه های مختلف دست میزدند تا قوام را به نخست وزیری برسانند طوری که شاه هم با وجود اینکه از قوام خوشش نمیامد نهایتا نخست وزیری او را امضا کرد پس از امضا شاه ایت الله کاشانی مخالفت نمود وخانه اش محاصره گردید چانه زنی دکتر علی امینی با ایت الله نتیجه نداد  بهر حال مقاومتهای مردم و ایت الله باعث شد مجددا مصدق به نخست وزیری بازگردد یعنی نوعی عدم تمکین به فرمان شاه .گرچه مصدق استعفا داد ولی این موضوع منجر به قیام سی ام تیر شد وقوام فقط چند روز نخست وزیر شد در هر حال مطالب در مورد وقایع بعدی زیاد است ولی اصل مساله این است که غرب نمیتوانست تضعیف شاه را ببیند چون شاه ناچار شده بود به ایتالیا برود بنابراین در 28 مرداد امریکا مستقیما کودتا کرد سپهبد زاهدی مصدق را دستگیرنمود ومحاکمه کرد

صبح روز 27/10/34 ایت الله کاشانی نیز بازداشت میشود با بازگشت شاه به ایران سرکوب افراد مذهبی و وطن پرست شروع گردید

پس ازمصدق سرلشکر زاهدی با درجه سپهدی مسند نخست وزیری را اشغال نمود و بار دیگر مبارزه علیه استثمارگران و صهیونیسم که هدف دیرین ایت الله کاشانی بود دچار دست انداز شد ولی ایشان از پای ننشستند و این موضوع باعث شد که ایشان دچار زندان و زجر سازمان امنیت گردید که در حکومت مطلقه شاه تحت امرامریکا قرار داشت.

از این دوران عملا امریکا وارد میدان شد و با ظاهری دوستانه مثل اجرای طرح ترومن معروف به اصل چهار ترومن سعی در تغییر زندگی مردم وبه اصطلاح امریکایی ناب کردن مردم نمود از طرفی از ایران بعنوان ژاندارم خلیج فارس و منطقه استفاده نمود بدون اینکه دیناری برای این کار خرج کند و این در حالی بود که اعضای ناتو مثل ترکیه مبلغی قابل توجه به عنوان کمک نظامی دریافت میکردند امریکا به خاطرجلوگیری از انقلاب شاه را مجبور به اصطلاحات نمود که به اصطلاحات ارضی معروف شد ولی در داخل این اصطلاحات که ظاهری بودند برخی اصلها نیز به منظور امریکایی نمودن مردم مثل به اصطلاح ازادی زنان ونظایر ان نیز مطرح شد و پس از ان نیز این نوع اعمال نفوذ ها که در خفا با سرکوب نیروها ی مردمی ومذهبی همراه بود ادامه يافت .

بررسی برخی وقایع در اواخر دهه 30

دهم فروردین 1339

سفیر ایران  در ایالات متحده گفت

روابط ایران وامریکا بسیار حسنه است و میکوشم تا ان را از این هم بهتر بسازم به زودی هیئتی از ایران به امریکا خواهد رفت تا دانشجویانی را که تحصیلاتشان به پایان رسیده است در محل استخدام کند.

18 فروردین 1339

قائم مقام معاون وزارت خارجه امريكا گفت امريكا به انجام برنامه هاي اقتصادي ايران كمك خواهد كرد امريكا تمام كوشش خود را براي انجام برنامه ها ي اقتصادي ايران به كار خواهد بست .

23 فروردين1339

در مجلس شورای ملی اجرای اصول سیاست جدید امریکا در ایران مورد بحث قرار گرفت و بعضی نمایندگان ان را خطرناک دانستند .

24 فروردین 1339

اولین دسته از هواپیمای جت اف-86 تحویل ایران شد .

27 فروردین 1339

موافقتنامه موقت بازرگانی ایران و امریکا مبادله شد .

14 اردیبهشت 1339

پنج نفر از کمونیستهای اذربایجان به جرم خیانت به وطن وضدیت با سلطنت مشروطه ایران در دادگاه نظامی محاکمه و در میدان تیر لشکر تبریز تیر باران شدند .

همانروز

ناتو به تبلیغات شوروی علیه ایران اعتراض کرد لوید وزیر خارجه انگلیس گفت مبارزه تبلیغاتی شوروی علیه ایران و آلمان با روح تضعیف تشنج مغايرت دارد .

همانروز ژنرال هیدن رئیس گروه مستشاری نظامی امریکا به ایران امد .

11تیر ماه 1339

در واشنگتن اعلام شد که امریکا پشتیبان برنامه تثبیت ایران است .

14 تیر 39

به مناسبت شهادت امام حسین (ع) شاه در مراسم سوگواری دربار در کاخ گلستان شرکت کرد .

21تیر 39

ایت الله بروجردی در مصاحبه ای رواج فساد در ایران را مورد انتقاد قرار داد .

25 تیر 39

وزیر دفاع امریکا همراه سفیر ان کشور در ایران با شاه دیدار کرد .

4 مرداد 39

به دنبال سخنان شاه دایر بر شناسایی دو فوریتی اسرائیل از سوی ایران وسپس سخنرانی جمال عبد الناصر رهبري مصر در اسکندریه علیه شاه رابطه دو کشور قطع گردید .

5 مرداد 39

شیخ محمود شلتوت رئیس دانشگاه الازهرا در تلگرافی به شاه در مورد شناسایی اسرائیل توسط ایران اظهار نگرانی کرد .

29 اذر 1339

قرار داد پرداخت بیست وشش میلیون دلار وام از طرف امریکا به ایران امضا شد .

22 اسفند 1339

هریمن سفیر کبیر سیار ویژه رئیس جمهور امریکا با شاه ملاقات کرد .

10 فروردین 1340

حضرت ایت الله حاج اقا حسین بروجردی پیشوای شیعیان جهان ساعت هفت ونیم بامداد بدرود حیات گفت .

10 فروردین 1340

به مناسبت در گذشت ایت الله بروجردی شاه با تلگرام تسلیتی به ایت الله العظمی حکیم در جهت تجزیه مرجعیت کوشید .

23 اردیبهشت 1340

هیئت وزیران با دریافت هفت میلیون دلار وام از بانک صادرات واردات امریکا موافقت گردید .

17 تیر 1340

قرارداد همکاری اقتصادی ایران وامریکا از طرف هیات دولت به تصویب رسید .

28 مرداد 1340

 شاه در اجتماع روز 28 مرداد طی سخنانی ادعا کرد

اگر قیام 28 مرداد نمیشد دو هفته بعد رژیم کمونیستی در ایران برقرار میشد .

31 مرداد 1340

تالبوت معاون وزارت خارجه امریکا  با شاه دیدار کرد .

10 مهر 1340

سوریه رسما اعلان استقلال  کرد دولت ایران و شوروی سوریه را به رسمیت شناختند .

19 مهر 1340

وزیر کشاورزی امریکا وارد تهران شد .

22 فروردین 1341

کندی در ضیافت شامی که برای شاه ترتیب داده بود او را به عنوان یک مبارز سلحشور و رهبر ملی و استقلال حکمه ای کرد وی قبلا گفته بود اگر رهبری شاه نبود خاورمیانه سقوط میکرد. 

29 فروردین 41

 هیئت دولت دریافت  وام 8 میلیون دلاری از امریکا را تصویب کرد .

16 مهر 1341

 در پی اعلام تصویب لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی در روزنامه ها مراجع قم با تشکیل جلسه ای درباره ان تصمیم گرفتند تا تلگرافی خطاب به نخست وزیر ارسال کنند .

24 مهر 1341

جواب شاه به تلگراف علمای قم برای ایشان ارسال شد شاه در این حرکت کوشید که با پاسخ ندادن به  تلگراف ایت الله خمینی ایشان را نادیده بگیرد .

25 مهر 1341

 هیئت کنسرسیوم نفت امریکایی وارد تهران شد .

26 مهر 1341

مبارزه روحانیت علیه تصويب نامه انجمهای ایالتی و ولایتی با تلگراف اعتراض امیز به شاه اغاز شد .

28 مهر 1341  

با تلگراف حضرت ایت الله خمینی و مراجع وقت به نخست وزیری مبارزه با اهنگی کندتر ادامه یافت .

همانروز

طوایف کوه مره سرخی با انتشار اعلامیه ای از ایت الله خمینی اعلام پشتیبانی کردند

ایت الله حکیم در نامه خود به مسلمانان ایران ضمن رد اتهام وارده از سوی وزیر کشاورزی به مراجع عظام مبنی بر موافقت انها با اصلاحات ارضی شاه از مومنین و روحانیون خواستند تا مخالفتشان را با این امر به همکاران ابلاغ نمایند ایشان همچنین در پاسخ به استفتا درباره اصلاحات ارضی این کار را غضب املاک مردم دانستند .

14 مهر 1341

لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی در هیئت دولت شامل نود ودو ماده و هفده تبصره به تصویب رسید از جمله بندهای این لایحه حذف قسم به قران برای نمایندگان حذف قید اسلام برای انتخاب شوندگان و ازادی بانوان برای شرکت در انتخابات میباشد .

17 دی ماه 1341

بنابر اظهارات رژیم شاه چند نفر از زنان تهران با لباس سیاه بر سر قبر رضا شاه به عنوان اعتراض به لغو تصویب نامه انجمنهای ایالتی و ولایتی اجتماع کردند .

26 دی ماه 1341

چهار خلبان ایرانی برای پیوستن به نیروها ی سازمان ملل در مبارزه با چومبه حاکم ایالت تجزیه شده کانانگا عازم کنگو شد .

30 دی ماه 1341

اداره ی عمران بین الملل امریکا با اعطای پانزده میلیون دلار وام به ایران موافقت کرد .

13 بهمن 1341

جان اف کندی رئیس جمهور امریکا پیروزی رفراندم ششم بهمن را به شاه تبریک گفت .

2/1/1342

تبریز شاهد تظاهرات و حمایت مردم از دستورات ایت الله العظمی خمینی مبنی بر تحریم عید به خاطر جنایات شاه بود .

13/1/1342

ایت الله خمینی در پاسخ به تسلیت روحانیون تهران پس از فاجعه مدرسه فیضیه طی تلگرافی که به تلگراف 600 کلمه ای شهرت یافت اصول اسلام را در مخاطره دانستند وتقیه  را تحریم کردند هدف از نوشتن اخبار گونه سالهای بعد از کودتای 28 مرداد نشان دادن نفوذ تدریجی امریکا به جای انگلیس در دربار و نفوذ در مسائل اقتصادی و وام دار کردن ایران وغیره بودند از طرفی مبارزه روحانیت در این سالها برای مبارزه با سربازی بردن زنان و تصویب قانون انجمنهای ولايتی و ایالتی و مبارزه با انقلاب به اصطلاح سفید و....بود .

در اواخر حکومت شاه ایران به ژاندارم منطقه معروف بود وهمان کار اعضای ناتو را انجام میداد و از امریکا دستور میگرفت .

مستشاران نظامی امریکایی در ارتش حرف اول را میزدند  این یک طرف قضیه بود طرف دیگر مسائل فرهنگی بود .

شرکتهای چند ملیتی در ایران نفوذ کردند و برای تبلیغ محصولات خود طبق معمول از فیلم های هالیوودی کمک گرفتند و الگوي مصرف ایرانیان را تغیير دادند .

در دهه 1970 برهنه گرایی و هیپی گری میخواستند در ایران رواج دهند .

حال چند خبر از اواخر دوران شاه را بررسی میکنیم

19 دی ماه 1355

شاه در مصاحبه با یک مجله امریکا یی گفت ما در کنگره امریکا و دوستان زیادی داریم و چنین بر می اید که میتوانیم با حکومت کارتر همکاری داشته باشیم .

14 اسفند 1355

شاه گفت ایران 160 هواپیمای اف 16 از امریکا خریداری خواهد کرد

26 اسفند 55

از سرازیر شدن پول نفت به ایران هیچ کس بیشتر از فروشندگان اسلحه در غرب استفاده نکرده است.

11 خرداد 1356

56 دانشجوی ایرانی در امریکا به علت تظاهرات در محوطه دانشگاه علیه رژیم ایران به وسیله پلیس امریکا دستگیر شدند .

15 خرداد 1356

دانشجویان مسلمان در کوی دانشگاه تهران به مناسبت سالگرد قیام خونین 15 خرداد 42 دست به تظاهرات زدند .

15 مهر 1356

حسن طوفانیان قائم مقام وزیر جنگ ایران از طرف محمد رضا شاه پهلوی ماموریت دارد که بهترین تسلیحات جنگی را برای ایران خریداری کند این خریدها به طور متوسط درسال .

22 ابان 1356

شاه براي گفت گو با كارتر رئيس جمهور امريكا عازم اين كشور شد.

23 ابان 1356

رادیو لندن: پنجاه وشش تن از شخصیتهای ایران در نامه ای سر گشاده ای با امضا خواستار اجرای قانون اساسی و آزادی زندانیان سیاسی شدند آنها از مردم خواستند تا بر علیه نظام استبدادی سخن گویند .

همان روز

انجمن جهانی خانواده های زندانیان و شهیدان سیاسی ایران ضمن انتشار بیانیه ای در لندن مقامات آمریکایی را به علت موافقت با ورود هزاران مامور ساواک به آمریکا به همدستی با رژیم شاه متهم کردند .

25آبان1356

کارتر :

آمریکا نیازهای دفاعی ایران را برآورده خواهد کرد .

همان روز

خبر گزاری پارس : شاه ایران از کارتر تقاضای جنگنده هایی به قیمت شش میلیارد و سیصد میليون دلار می کند .

از 27 آبان ماه 1356 تظاهرات دانشجویان ایران در سراسر دنیا علیه شاه شدت یافت بخصوص در آمریکا و ایتالیا و فرانسه و ...

در خود تهران نیز پلیس در 28 آبان به دانشگاه تهران حمله کرد آمریکا مستقیم و غیر مستقیم از شاه حمایت می کند و از طرفی شاه را مجبور به خرید اسلحه از آمریکا می کند طوری که رادیو لندن در همین دوران می گوید ایران توان نگهداری این همه اسلحه را ندارد .

24 بهمن 1356

حضرت امام خمینی به اتحادیه انجمن های اسلامی دانشجویان اروپا در رابطه با جنایات شاه نامه ای فرستادند .

29 بهمن 1359

مراسم چهلم شهدای قم در برخی نقاط کشور برگزار شد در در بین این شهر ها حرکت مردم تبریز از ویژگی خاصی برخوردار بود مامورین مسلح رژیم با حمله به مردم بی دفاع فاجعه ای هولناک تر از قم آفریدند .

22 مهر 1357

امام خمینی در مصاحبه با فیگارو در مورد ارتش گفتند اکنون ارتش در اختیار مستشاران امریکایی است ولی در رده های پایینی ان نشانه های بارزی از بیداری در برابر مبارزات مردمی دیده میشود .

24 اذر 1357

نیویورک تایمز با توجه به گزارشهای سازمان سیا از ایران و راهپیمایی میلیونی چند روز پیش پرزیدنت کارتر ناامید شده است .

30 اذر 57

دو مامور بلند پایه سیا به نامهای روبرت بوم رئیس شعبه تحلیل و بررسی ارزیابیهای سیا و سر لشکر تیکه و رئیس اداره جاسوسی وزارت دفاع امریکا وارد ایران شدند .

16 دی 1357

ژنرال هایزر : من برای بررسی مسئله کودتا مخفیانه به تهران آمدم  پس از برسی واشنگتن دستور نهایی صادر شد دستور این بود برای واشنگتن حیاتی است که در ایران یک دولت قوی و با ثبات به رهبری شاپور بختیار برقرار گردد کار اساسي من این بود که ارتش را وادار کنم ضمن هماهنگی با بختیار تمام موسسات مهم دولتی را تحت رهبری بختیار بدست بگیرد اگر این کار شکست بخورد یک راست به سوی شق بعدی یعنی کودتای نظامی خواهیم رفت .

25دی ماه 1357

سالیوان سفیر امریکا در تهران طی ملاقاتی با شاه دستور عمل دولتش در باره خروج  وی از ایران را به او ارائه داد .

26 دی ماه 1357

شاه به بهانه معالجه ایران را ترک کرد به هر حال شاه به مصر رفت هواپیمای شاه که قرار بود به آمریکا برود با ترفند آمریکایی ها در مصر فرود آمد در بررسی اخبار مربوطه و جریان آن روزها که تظاهرات مردم در همه جای ایران علیه شاه و بختیار ادامه داشت می بینیم که آمریکا قصد تکرار 28مرداد دیگری داشت .

ولی موفق نشد البته این احتمال نیز بود که انها بخواهند پسر شاه یا شخص دیگری را جای او بگذارند در هر حال نفوذ امریکا در بین درباریها نتوانست کار ساز باشد و این نفوذ از طرف مردم و امام (ره) شکسته شد

سالهای سال شاه غلام حلقه به گوش امریکا بود ودلارهای نفتی صرف خرید تسحیلات میشد

امریکا به خاطر جلوگیری از نفوذ به اصطلاح شوروی شاه را وادار به اصلاحات ارضی نمود ولی این امر نیز با مخالفت مردم و روحانیون مواجه شد چون انان به خوبی از ماهیت این به اصطلاح انقلاب سفید اگاهی داشتند

تلاشهای امریکا برای سرکوب انقلاب اسلامی نیز بسیار زیاد بود ولی نهایتا تدابیر امام (ره) و حرکات انقلابی مردم بر سیاست های امریکا  پیروز شد و اخرین حرکت مذبوحانه همانطور که هایزر گفته بود اقدام به کودتا بود و با حرکت پادگان مراغه به تبریز میخواست انجام شود ولی تحصن مردم با دسته گل در سر راه تانک ها و ستون های ارتش کودتا را نیز خنثی نمود .

منابع :

7000روز تاریخ ایران و انقلاب اسلامی

جلدهای اول و دوم پدید آورنده بخش خاطرات بنیاد تاریخ انقلاب اسلامی و ایران زیر نظر غلامرضا کرباسی چاپ 1371 ناشر بنیاد تاریخ  انقلاب اسلامی ایران

دولت مستعجل دکتر محمد مصدق آیت الله کاشانی تالیف دکتر محمد شروین چاپ 1374 ناشر انتشارات اسمعیلی تهران

روزنامه های اطلاعات و کیهان دی و بهمن ماه 1357

 ايران بين دو انقلاب – تاليف يرواند آبراهاميان